Patrijarha Moskovskog i sve Rusije Aleksija II
i Svetog Sinoda Ruske Pravoslavne Crkve

Javnost je 11. februara ove godine u Vatikanu informisana o odluci Pape Rimskog Jovana Pavla II da se status administrativnih jedinica Rimokatolicke Crkve koje se nalaze na podrucju Rusije podigne na nivo eparhija. Od sada ce se u dokumentima Vatikana teritorija nase zemlje nazivati «crkvena provincija» s mitropolitom SnadbiskupomC na celu.

Ruska Pravoslavna Crkva je ovim stavljena pred svrsen cin, buduci da je odluka vec doneta. Po nasem misljenju, takva pitanja zahtevaju prethodno razmatranje. Smatramo da pomenuti potez nije bas prijateljski i da ugrozava izglede za poboljsanje odnosa izmedju dveju Crkava.

Katolicka crkva je, tokom istorije, na podrucju nase zemlje vodila duhovnu brigu o svojoj pastvi koja joj, po tradiciji, pripada: o Poljacima, Litvancima, Nemcima itd. Upravo zbog toga nije ni postojala podela teritorije Rusije na katolicke eparhije SbiskupijeC, a nacionalne katolicke parohije su pripadale eparhijama SbiskupijamaC Mogilevskoj i Tiraspolskoj. Osnivanje «crkvene provincije» odnosno «mitropolije» predstavlja zapravo stvaranje pomesne Katolicke crkve Rusije sa sedistem u Moskvi, pomesne Katolicke crkve Rusije koja polaze pravo na ruski narod kao na svoju pastvu, a on je sa gledista kulture, duhovnosti i istorije pastva Ruske Pravoslavne Crkve.

Osnivanje takve crkve u Rusiji fakticki predstavlja izazov Pravoslavlju koje ima visevekovne korene na podrucju ove zemlje. Nista slicno se nikada nije desilo u istoriji nase zemlje. Stavise, takav nacin organizacije katolickog crkvenog zivota nije tipican ni za katolicke zemlje, gde ne postoje crkvene provincije cijim eparhijama realno rukovodi mitropolit SnadbiskupC.

Trebalo bi jos istaci da Ruska Pravoslavna Crkva, koja vodi duhovnu brigu o svojim vernicima i u katolickim zemljama, nikada nije pokusavala da stvori svoje crkvene institucije koje bi bile paralelne katolickim institucijama. Nase eparhije se osnivaju s ciljem duhovne brige o ruskoj pravoslavnoj dijaspori odnosno o cedima Ruske Crkve koja se nalaze daleko van Otadzbine, a ne s ciljem sprovodjenja misionarskih aktivnosti medju lokalnim stanovnistvom. Da je Katolicka crkva delovala u Rusiji s istom takticnoscu i dobronamernoscu kao sto mi delujemo u katolickim zemljama, ne bi doslo ni do kakvih problema u odnosima izmedju nasih Crkava.

Smatramo potpuno pogresnim izjave predstavnika Rimokatolicke crkve da oni time toboze obnavljaju katolicke jedinice koje su postojale u Rusiji pre revolucije 1917. godine. Skoro sve rimokatolicke eparhije koje su postojale u Ruskoj imperiji pred sam pocetak 20. veka nalazile su se na podrucju sadasnje Poljske, Litvanije, Ukrajine i Belorusije, i nisu imale ujedinjeni centar ni u prestonici Rusije ni u bilo kom drugom gradu. Otada su se granice nase zemlje, kao i njen etnicki i konfesionalni sastav znacajno promenili. U savremenoj Rusiji broj katolickih vernika je neuporedivo manji nego u Ruskoj imperiji s pocetka 20. veka.

Ubedjeni smo da radi duhovne brige o katolicima koji nisu toliko mnogobrojni u nasoj zemlji, nije bilo potrebe za unapredjenjem statusa vec postojecih katolickih crkvenih jedinica, a kamoli za stvaranjem posebnog crkvenog okruga. Takvi postupci Rimokatolicke Crkve koji nisu uzrokovani realnim pastirskim potrebama, otkrivaju da promene koje se vrse imaju misionarske svrhe. Ovo potvrdjuju mnogobrojne cinjenice koje pokazuju misionarsku delatnost katolickog svestenstva medju ruskim stanovnistvom. Upravo takvu delatnost nazivamo prozelitskom, i stalno skrecemo paznju na nju kao na jednu od glavnih prepreka poboljsanju odnosa izmedju nasih Crkava.

Posebno nam je zao sto je takva odluka Vatikana bila doneta uoci nastavka zvanicnih pregovora izmedju nasih Crkava koja je zakazana za kraj februara. Stoga se pojavila ozbiljna pretnja vrlo osetljivom procesu pregovora, sto, razumljivo, krajnje otezava iznalazenje resenja za postojece probleme i nedoumice.

Na poglavare Rimokatolicke Crkve je pala odgovornost pred Bogom i pred istorijom za naglo pogorsanje nasih odnosa, za rusenje nade u normalizaciju nasih odnosa koja je tek pocela da se pojavljuje. Postupak Vatikana je ugrozio mogucnost katolickog Zapada i pravoslavnog Istoka da kao dve velike civilizacije zajedno deluju za dobrobit Evrope i sveta. Po ko zna koji put je, radi prolazne koristi, zrtvovana prilika da Hriscani zajednicki svedoce podeljenom covecanstvu.

Namece se pitanje: da li Vatikan i dalje smatra svoje odnose s Pravoslavnom Crkvom odnosima dijaloga i saradnje, kao sto stalno izjavljuje, ili shvata Pravoslavlje kao nepozeljnog rivala. Ukoliko se dogadja ono drugo, onda nikakvo razumevanje SsaglasnostC medju nama ne dolazi u obzir.

Uostalom, mi nastavljamo da podsecamo Vatikan: danas kada pobunjeni svet ocekuje zajednicki drustveno angazovanje pravoslavaca i katolika, mi moramo da radimo zajedno, a ne da budimo u zavadi. Mi jos uvek negujemo dobre odnose s eparhijama SbiskupijamaC, parohijama i manastirima Katolicke crkve, i saradnju sa humanitarnim katolickim organizacijama i skolskim ustanovama. Upravo takvi i slicni primeri ulivaju nadu da ce, bez obzira na prepreke koje su vezane za pogresan pravac kretanja Vatikana prema Ruskoj Pravoslavnoj Crkvi, veze izmedju pravoslavaca i katolika nastaviti da se razvijaju i da ce postati bitan faktor ocuvanja hriscanskih vrednosti u zivotu Evrope i sveta.