SAOPSTENJE ZA JAVNOST
EPISKOPSKOG SAVETA PRAVOSLAVNIH EPISKOPA CRNE GORE
SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE

Episkopski Savet Pravoslavnih Episkopa Crne Gore Srpske Pravoslavne Crkve, sa svog sastanka odrzanog u Episkopskom dvoru Eparhije budimljansko - niksicke u manastiru Djurdjevi Stupovi, Berane, 12. septembra 2003. godine, na praznik Svetog Aleksandra Nevskog, izdaje sledece saopstenje za javnost:

1. Posle iscrpnih razgovora o tekucim pitanjima i problemima iz zivota Crkve u Crnoj Gori kao i o ostvarivanju njene evandjelske misije, Episkopi izrazavaju svoju radost i blagodarnost Bogu sto je crkveni zivot u Crnoj Gori poslednjih godina sve dinamicniji i snazniji. To potvrdjuje ne samo obnova drevne svetosavske i petrovicke Episkopije budimljansko - niksicke, u cijem sedistu se i odrzava ovaj sastanak, nego i obnavljanje sveukupnog crkvenog i misionarskog zivota Crkve. U toku poslednjih desetak godina obnovljeni su brojni manastiri i zivot u njima, od Kumanice, Kaludre i Svetih Arhandjela na Tari, do Beske na Skadarskom jezeru, Oboda na Rijeci Crnojevica, Zanjica na moru, Podmajina i Stanjevica u Budvi, Podmalinska i Bijele na Durmitoru pa sve do Zagradja iznad Scepan Polja. Obnovljeni su brojni hramovi sirom Crne Gore, sagradjeni i grade se novi, medju koje posebno mjesto ima Saborni Hram Hristovog Vaskrsenja u Podgorici. Ono sto je jos vaznije za misiju Crkve povecao se broj poslenika na njivi Gospodnjoj – svestenika, monaha i monahinja kao i aktivnih clanova vernog naroda Bozijeg u zivotu Crkve. Obnovljena Cetinjska bogoslovija vec deset godina, iako pod teskim uslovima, vrsi svoju izuzetno znacajnu crkveno - prosvetnu misiju u Crnoj Gori i sire; osnovani su brojni crkveni horovi u svim nasim Eparhijama, obnovljen je i rad brojnih Kola srpskih sestara koje vrse dragocjenu dobrotvornu misiju. Znacajan deo naroda u Crnoj Gori koji je bio nekrsten – krstio se, a i dalje se mnogi krstavaju, vracajuci se time pravoslavnoj veri svojih Otaca. Crkva obavlja svoju misiju preko sve bogatije izdavacke delatnosti (Svetigora, Vidoslov, Svevidje, Milesevac – casopisi i izdavacke kuce). U delu Zahumsko - hercegovacke i Milesevske Eparhije, koji pripada Republici Srpskoj i Srbiji, uvedena je veronauka u skolama dok je na prostorima same Crne Gore ona zazivjela samo pri hramovima.
2. Bez ikakve sumnje ova duhovna i moralna obnova Crne Gore bila bi jos uspesnija i jaca da nije u njoj jos uvek prisutna inercija ateistickog totalitarnog nasledja nedavnog vremena. Naime, jedan broj dojucerasnjih marksista i kumrovackih djaka, prerusen u ''demokrate'' i ''evropljane'' nastavlja i dalje svoj antihriscanski posao: stvara svoju djavolju zbornicu pod imenom ''crnogorska crkva'', sprecava uvodjenje veronauke u skole, pa i uz pomoc te svoje plemensko - policijske sekte, nastavlja sa blacenjem Crkve, obilno koristeci radio, televiziju i ostala sredstva javnog informisanja.

 

3. Pravoslavni Episkopi Crne Gore sa zaljenjem konstatuju da pored gore navedenog ugrozavanja elementarnih verskih prava od strane ljudi ateisticke provenijencije postoje drugi ozbiljni problemi koji ometaju napredak Crkve i unapredjenje duhovnog i moralnog zivota Crne Gore kao i stvaranje zdravih odnosa izmedju Crkve i drzave. Ovde na prvom mestu treba pomenuti neregulisane odnose izmedju Crkve i drzave. Narocito od kada je ukinuto Ministarstvo vera, Crkva ne zna kome naslovu da se obrati za resavanje svojih tekucih problema. Crkva koja je Ustavom odvojena od drzave nasla se i nalazi se u polozaju izolovanosti i pravne nesigurnosti, s jedne strane, a s druge strane upravo zbog te nesigurnosti svako moze da nekaznjeno ugrozava njenu imovinu i dostojanstvo. Tako je moguce forsiranje od pojedinih politickih i partijskih krugova jedne policijske para - crkve u Crnoj Gori kojoj se pripisuju cak imovinska i druga prava kao da je Crna Gora postala bezsudna i bespravna zemlja. To forsiranje crkvenog i duhovnog raskola po prvi put u istoriji Crne Gore takve vrste otvara jos jednu duboku ranu na ionako ranjenom bicu Crne Gore o cemu kreatori tog raskola i ne razmisljaju. Nazalost zivimo u vremenu u kome je kod nas drzava mistifikovna, a Crkva izgubila elementarna prava.

Sto se tice same imovine ono sto ozbiljno zabrinjava jeste cinjenica da je stopirana primena Zakona o restituciji oduzete imovine Crkvi i gradjanima koji je izglasala Skupstina Crne Gore i potpisao Predsednik Republike. Imovina ne samo sto se ne vraca njenim zakonitim naslednicima nego se privatizuje i krade i pri tom jos i napada i onaj minimum preostale crkvene imovine ostavljene od ranije vlasti. Zabrinjava i nebriga o kulturnoj bastini: obracanja Ministarstvu kulture obicno ostaju bez odgovora, Zavod za zastitu spomenika ne obavlja savesno i strucno svoju duznost, a za sve nedostatke se optuzuju predstavnici Crkve.

Navedena pravna nesigurnost i izolovanost Crkve kao i nepostojanje sluzbenog organa kome bi se Crkva obratila, odrazava se na pitanje resavanja penziono - socijalnog osiguranja svestenika i crkvenih sluzbenika. U bivsoj Jugoslaviji to pitanje je bilo zakonom regulisano time sto su crkvene jedinice uplacivale 50% naknade, a drustvena zajednica ostalih 50%, danas je to zakonom nerazjasnjeno i neregulisano.

4. Ono sto takodje zabrinjava jeste stalno optuzivanje Crkve za nacionalizam. Svakome ko iole poznaje prirodu, duh i misiju Crkve jasno je iz sveukupne njene istorije da ona postuje nacionalnu pripadnost i opredeljenje svakog pojedinca, ali pri tom ostaje po svojoj prirodi, ustrojstvu i misiji – vaseljenska, univerzalna. Ona se nikad nije suzavala na granice bilo koje nacije niti se poistovecivala sa bilo kojom nacijom jer bi time prestala da bude ono sto jeste, izgubila bi svoj saborni i univerzalni karakter i misiju. Najnoviji primjer takvog nepravednog optuzivanja Crkve za nacionalizam jesu napadi na Njegovu Svetost Patrijarha Pavla, covjeka koji nikada nijednom svojom recju, izjavom ili postupkom nije izasao iz vaseljenskih okvira Hristovog Evandjelja.
5. Ono sto nas jos zabrinjava kao Episkope i ljude koji se bave prosvetnom misijom u narodu jeste prebrzo uvodjenje reforme skolstva u Crnoj Gori, na ne malo nezadovoljstvo ne samo nas nego i roditelja i dece, a i mnogih savesnih i cestitih nastavnika. Umesto da se ozbiljno i odgovorno pristupi ovom tako slozenom poslu koji zahteva na prvom mestu dezideologizaciju skole i njeno istinsko osavremenjavanje, pristupa se novoj ideologizaciji skolstva, bojati se mnogo primitivnije i retrogradnije vrste od one koja joj je predhodila u vreme marksistickog obrazovanja. Na temelju te nove ideologizacije uvode se mnoge neistine i poluistine u obrazovni sistem, narocito sto se tice oblasti kulture, istorije i jezika. Umesto da koriste prava dostignuca u savremenom obrazovanju demokratskih drzava, nasi reformatori skolstva uvode na Zapadu vec davno prevazidjene obrazovne modele i metode stvarajuci time jos veci haos u nasem obrazovnom sistemu. Ono sto posebno zabrinjava jeste fakat da se u tom novokomponovanom obrazovnom sistemu cak i ne predvidja mesto za Nauku o veri, iako je ona vec uvedena u svim okolnim nekadasnjim jugoslovenskim republikama, o demokratskoj Nemackoj, Austriji, Grckoj i drugim evropskim zemljama i da ne govorimo.

Bez obzira na sve ove nedace, probleme i teskoce sa kojima se Crkva suocava, ona nastavlja svoj spasonosni i prosvetiteljski hod kroz istoriju, puna nepokolebive vere i poverenja u Boga i u mogucnosti preobrazaja coveka kao pojedinca i kao zajednice kako u Crnoj Gori tako i u savremenom svetu uopste.

CLANOVI EPISKOPSKOG SAVETA CRNE GORE:
s.r.

Mitropolit crnogorsko-primorski
g. Amfilohije

Episkop zahumsko-hercegovacki
g. Grigorije

Episkop milesevski
g. Filaret